20 lutego 2023
Pierwsi chrześcijanie rozwijali się w bardzo dynamicznym tempie. Początek małej sekcie dał cieśla w Jerozolimie. Ten który po 3 dniach zmartwychwstał. Miał swoich naśladowców, którzy oddali mu całe swoje życie, wyznając go Mesjaszem, Synem Bożym. Przywilej ten nie był zarezerwowany tylko dla Żydów ale jest dostępny dla każdego. Dosłownie. Ta różnorodność wpływa na realizowanie kultu i może sprawić trudności w przestrzeganiu pewnych religijnych kwestii. Kim byli pierwsi chrześcijanie oraz jakie życie prowadzili? Jakie praktyki duchowa przestrzegali aby oddawać chwałę Bogu?
Pierwszą wzmianką o chrześcijanach w Biblii jest poniższy fragment.
A gdy go znalazł, przyprowadził go do Antiochii. I tak się ich sprawy ułożyły, że przez cały rok przebywali razem w zborze i nauczali wielu ludzi; w Antiochii też nazwano po raz pierwszy uczniów chrześcijanami. Dz.11.26
Już z tego tekstu wynika, że chrześcijanie to uczniowie, naśladowcy Jezusa. W Polsce często błędnie przypisuje się tą nazwę od chrztu a nie od naśladowania Chrystusa. Zatem czy możemy mówić o chrześcijaństwie przed zmartwychwstaniem Pana? Jeśli definicją chrześcijanina jest naśladowanie i bycie uczniem Jezusa Chrystusa to tak.
Pierwszy kościół Chrystusa niewątpliwie budują jego apostołowie, którzy głęboko do serca wzięli sobie Jego słowa :
Idźcie tedy i czyńcie uczniami wszystkie narody, chrzcząc je w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego,Mt 28.19
Oraz tysiące innych nawróconych w dniu pięćdziesiątnicy, którzy wylali się później po całym współczesnym świecie.
Ci więc, którzy przyjęli słowo jego, zostali ochrzczeni i pozyskanych zostało owego dnia około trzech tysięcy dusz. DZ.2.41
Pierwsi chrześcijanie to nawróceni żydzi i prozelici ale wpływ ewangelii jest tak szybki i dynamiczny, że nawracają się również poganie. Każdy z nich ze swoim bagażem doświadczeń, tradycji, nawyków etc.
Bardzo szybko można zauważyć, że pierwszy kościół Jezusa Chrystusa to nie wybrany naród w tym wypadku Izrael, ani nie ugrupowanie polityczne czy jakakolwiek inna kategoria. Pierwszy kościół tworzą ludzie szczerze oddani Jezusowi, którzy chcą być Jego uczniami i nieść Jego posłannictwo wszędzie tam gdzie jest potrzebne. Pierwszy kościół to wspólnota wiernych bez względu na narodowość, politykę, rasę, kolor skóry czy inne różnice.
Sednem, sercem i drogą tych ludzi to Jezus Chrystus! Nie było to oczywiste dla wszystkich. Należy tu krótko wspomnieć o pierwszym soborze Jerozolimskim.
Bóg, zawierając przymierze z praojcem żydowskim Abrahamem nakazał obrzezania. Jest to znak zawarcia przymierza. Bardzo ważny symbol i praktyka religijna dla żydów.
Nadto rzekł Bóg do Abrahama: Ty zaś, a po tobie wszystkie pokolenia, dochowujcie przymierza mego.A to jest przymierze moje, przymierze między mną a wami i potomstwem twoim po tobie, którego macie dochować: obrzezany zostanie u was każdy mężczyzna.
Obrzeżecie mianowicie ciało napletka waszego i będzie to znakiem przymierza między mną a wami. Każde wasze dziecię płci męskiej, po wszystkie pokolenia, gdy będzie miało osiem dni, ma być obrzezane; podobnie też wszystkie inne dzieci, zarówno urodzone w domu jak i nabyte za pieniądze od jakiegokolwiek cudzoziemca, który nie jest z potomstwa twego,
RDZ.17,9-12
W związku z tym, że pierwsi apostołowie byli żydami, rytuał ten mieli za sobą. Problem pojawił się gdy nawracali się ludzie z poza ich kręgu wyznaniowego i nie byli żydami. Jednocześnie wyznawali Boga jako swojego Pana i zbawiciela. Na pierwszym soborze w Jerozolimie uzgodniono jakich praktyk mają przestrzegać nawracający się poganie oraz zakończono spór o obrzezanie.
Postanowiliśmy bowiem, Duch Święty i my, by nie nakładać na was żadnego innego ciężaru oprócz następujących rzeczy niezbędnych:
Wstrzymywać się od mięsa ofiarowanego bałwanom, od krwi, od tego, co zadławione, i od nierządu; jeśli się tych rzeczy wystrzegać będziecie, dobrze uczynicie. Bywajcie zdrowi.
Dz.15. 28-29
Jakie to szczęście dla wszystkich, że Jakub i Piotr wstawili się za nas pogan. Duch Święty postawił ponad formę, sedno i istotę chrześcijaństwa. Miłość i relacja z Jezusem ponad uczynki.
I trwali w nauce apostolskiej i we wspólnocie, w łamaniu chleba i w modlitwach. Dz.2.42
Pod pojęciem modlitwy należy rozumieć „akt religijny, w którym człowiek wchodzi niejako w rozmowę z objawiającym mu się Bogiem. Uznając Jego Transcendencję i wszechmoc, składa Mu uwielbienie, oddaje Mu się w wierze, nadziei i miłości, otwierając się zarazem na Jego działanie”[1]
W biblii wyłania się obraz modlitwy jako coś szczególnego i ważnego. Chrześcijanin pierwszych wieków kładzie szczególny nacisk na nią rano zaraz po przebudzeniu oraz wieczorem po zmroku. Pomiędzy tymi dwoma terminami również. Idąc za poleceniem
Bez przystanku się módlcie. 1Tes.5.17
Rodzaje modlitw:
Ale ty, gdy się modlisz, wejdź do komory swojej, a zamknąwszy drzwi za sobą, módl się do Ojca swego, który jest w ukryciu, a Ojciec twój, który widzi w ukryciu, odpłaci tobie.Mt.6.6
· Widzimy również, że Piotr przed wskrzeszeniem Tabity odchodzi do prywatnej modlitwy. Robi to na kolanach. Dz.9,36-42
· Piotr w Jafie udaje się na dach aby się pomodlić. Dz.10,9.
· Paweł po stracie wzroku w drodze do Damaszku modli się 3 dni na ul. Prostej.Dz.9.9-11
· Jezus w modlitwie arcykapłańskiej. Jana 17
Didache nakazuje chrześcijanom zachować żydowski porządek modlitw czyli 3 razy dziennie.
Módlcie się w ten sposób trzy razy na dzień[1]
Didache wspomina o modlitwie Pańskiej „Ojcze nasz” nie wspomina jednak o porach dnia na te trzy modlitwy. Można wywnioskować, że wybór pozostawia wiernym.
Chrześcijanie mieli zwyczaj modlić się na stojąco, w postawie orantów z katakumb, z podniesionymi rękami i otwartymi dłońmi, podobnie jak Chrystus rozłożył swoje ramiona na krzyżu. Taką postawę przyjmowali niewątpliwie wierni w Antiochii i Rzymie, Kartaginie i Aleksandrii. Postawa ta, wywodząca się ze świata sumeryjskiego i z judaizmu, wydawała się najwłaściwszą dla wyrażenia ciałem porywu duszy i jej pragnienia Boga[2]
Czytając Dzieje apostolskie wyróżnia się wspólnotowy, jednomyślny i wytrwały charakter modlitwy. W chwilach radości czy przed podjęciem ważnej/trudnej decyzji oraz w chwilach ciężkich prześladowań. Dz.1,14; Dz.1.24-25; 2,42-46; 4,24-30; 6,4; 10,9; 11,5; 12,5; 22,17-21
3. Modlitwa wiary. A modlitwa wiary wybawi tego, który jest chory, Jk.5,15
Modlitwa prośby. Nie troszczcie się o nic, ale we wszystkim w modlitwie i błaganiach z dziękczynieniem powierzcie prośby wasze Bogu. 4,6
Nieustanna, dziękczynna, przebłagalna, uwielbienia
Naturalnym miejscem spotkań dla nawracającego się żyda wydają się być synagogi.
Miejsce w którym odbywało się uwielbienie, modlitwa i nauka Słowa Bożego. Taki też obraz widzimy w Dziejach.
Codziennie też jednomyślnie uczęszczali do świątyni, a łamiąc chleb po domach, przyjmowali pokarm z weselem i w prostocie serca. Dz.2,46
Dz.3,1;5,12,20
Uczęszczanie do świątyni wiązało się ze ścisłym przestrzeganiem prawa, zakazów i nakazów Żydowskich. Co jak się wydaje do pewnego momentu nie stanowiło najmniejszego problemu ani dla nowo ochrzczonych ani dla kadry synagogi. I to do czasu ale to temat na inne rozważanie.
Kolejnym miejscem spotkań były domy prywatne.Dz.2,46,5,42;10,9
„Środowisko domowe staje się kolebką wspólnoty, dla której jest ośrodkiem promieniowania i której zapewnia ciągłość. Wokół niego grupują się nawróceni, rodziny, inne „domy”. Miejsce przypadkowego spotkania stopniowo przekształca się wstałe miejsce spotkań. Gdy staje się ono zbyt ciasne dla przekraczającej czterdziestu lub pięćdziesięciu członków i coraz liczebniejszej wspólnoty, chrześcijanie wynajmują sale. Najczęściej kończy się na tym, że właściciel daje ją wspólnocie. Salę taką urządza się na nowo, usuwa się przegrody dla uzyskania dostatecznej przestrzeni. Takim dawnym prywatnym mieszkaniem jest kościół w Dura Europos. To samo musiało się dziać w Rzymie„[1]
Post dla nowonarodzonego żyda był czymś oczywistym. Nie trzeba było przekonywać o słuszności tej praktyki. Nie ma w Biblii wyraźnego nakazu czy przykazania odnośnie postu. Autor biblijny raczej zakłada z góry, że jest praktyka życia duchowego każdego kto chce być bliżej Boga.
Na kartach całego Pisma widzimy jak różni bohaterowie korzystają z tej praktyki.
Mojżesz, Dawid, Daniel, Eliasz, Estera, Paweł no i oczywiście sam Jezus Chrystus.
Post jest to powstrzymanie się od pokarmu stałego i płynnego. Z punktu widzenia Biblii zawsze jest skoncentrowany na celach duchowych.
Zaraz po otrzymaniu Ducha Świętego Jezus idzie na pustynie i tam pości 40 dni. Łk. 4,2
Paweł zaraz po objawieniu Jezusa w drodze do Damaszku również pościł przez trzy dni Dz.9:9 Potem pisze o tej praktyce do Koryntian 2 Kor.11,27
Nie zachowujcie postu w tym samym czasie, co obłudnicy. Oni bowiem poszczą w poniedziałek i czwartek, wy natomiast pośćcie w środę i piątek. [1]
Jezus podaje jednak zalecania co robić a czego nie robić odnośnie postu.
A gdy pościcie, nie bądźcie smętni jak obłudnicy; szpecą bowiem twarze swoje, aby ludziom pokazać, że poszczą. Zaprawdę powiadam wam: Odbierają zapłatę swoją.
Ale ty, gdy pościsz, namaść głowę swoją i umyj twarz swoją.
Aby nie ludzie cię widzieli, że pościsz, lecz Ojciec twój, który jest w ukryciu, a Ojciec twój, który widzi w ukryciu, odpłaci tobie. Mt.6,16-17
Jak widzimy post jest naturalną praktyką. Pobożny chrześcijanin pości przy tym zachowując to oczywiście dla siebie. Bez trąbienia o tym na ulicach.
Bezwzględnie należy wspomnieć o tym, że uczynki, zachowanie, nastawienie do świata zewnętrznego w którym obracali się chrześcijanie były wyrazem relacji z Bogiem a nie drogą do zbawienia. Wypływało to z serca i miłości do Boga. Wyrażało się we wdzięczności za to, co On zrobił dla nas. Z chęci uwielbienia Go.
Dzięki takiej bliskiej relacji z Bogiem, wdzięczności za nowe życie oraz przemienione serce chrześcijanie byli widoczni poprzez swoje uczynki w środowisku w którym żyli na co dzień, pracowali, uczyli się etc.
Żenią się jak wszyscy imają dzieci, lecz nie porzucają nowo narodzonych.
Wszyscy dzielą jeden stół, lecz nie jedno łoże.
Są w ciele, lecz żyją nie według ciała.
Przebywają na ziemi, lecz są obywatelami nieba.
Słuchają ustalonych praw, z własnym życiem zwyciężają prawa
Kochają wszystkich ludzi, a wszyscy ich prześladują.
Są zapoznani i potępiani, a skazani na śmierć zyskują życie.
Są ubodzy, a wzbogacają wielu. Wszystkiego im nie dostaje, a opływają we wszystko.
Pogardzają nimi, a oni w pogardzie tej znajdują chwałę. Spotwarzają ich, a są usprawiedliwieni.
Ubliżają im, a oni błogosławią. Obrażają ich, a oni okazują wszystkim szacunek.
Czynią dobrze, a karani są jak zbrodniarze. Karani radują się jak ci, co budzą się do życia.
Żydzi walczą z nimi jak z obcymi, Hellenowie ich prześladują, a ci , którzy ich nienawidzą, nie umieją powiedzieć, jaka jest przyczyna tej nienawiści.[1]
Widzimy wyróżniający się obraz chrześcijan na tle świata. Jest on widoczny na tyle aby opisać to zachowanie przez współczesnych filozofów.
Jakub w swoim liście pisze, że wiara bez uczynków jest martwa Jk.2,26 co też dla pierwszych chrześcijan wydaje się być zrozumiałe, że wyrazem wiary i wdzięczności do Pana jest pobożne zachowanie.
Kościół jak zauważa Ignacy Antiocheński z samego założenia powinien być braterski. Ludzie żyjący w zjednoczeniu, pomagają sobie nawzajem, dzielą się tym co mają. Zetknięcie się społeczności bogatych i biednych w której dobra rozłożone są pomiędzy nimi w autentycznym braterstwie.
Pierwszy kościół Jezusa Chrystusa zbudowany z jego uczniów i naśladowców mimo szybkiego dynamicznego rozwoju na inne kultury i wyznania miał się całkiem dobrze. Spotkania wspólnot pierwsze w synagogach a później w domach a następnie w większych salach. Mimo różnic kulturowych i pochodzenia kościół się rozwijał i rósł.
Wydaje się, że praktyki duchowe i pobożne życie pierwszego kościoła skupiało się wokół wspólnot, modlitwy, postu oraz życia. Życia pobożnego, które objawiało się pomocą innym, braterstwem, jednością, bycie dobrym człowiekiem.
Wydaję się również, że jest wyraźnie zaznaczenie w tych ludziach, wspólnotach obecności Ducha Świętego. Obecności prawdziwego i żywego Jezusa Chrystusa. Który realnie zmienia kamienne serca w mięsiste.
© 2021 Jakub Szpunar. Wszystkie prawa zastrzeżone.
